Marmara
Bölgesi Türkiye'nin kuzeybatısındadır.
Marmara Bölgesi, Türkiye'nin 7 coğrafi
bölgesinden biridir.
Köprü niteliği ile Avrupa ve Asya'yı
birbirine bağladığı söylenebilir. Yaklaşık 67.000 kilometrekarelik bir
yüzölçüme sahip olup Türkiye'nin %8,5'ine karşı gelir.[1]
Marmara Denizi de
yaklaşık 11.000 km²'lik yüzölçümüyle bu bölgenin bir iç denizi durumunda
olup bölgenin tam ortasını kaplar. Marmara Bölgesi'nin toplam nüfusu TÜİK 2009
yılı nüfus sayımına göre 23 milyondan fazladır.
Marmara Bölgesinde sanayi, ticaret, turizm ve tarım gelişmiştir. Bölgedeki en gelişmiş
sanayi İstanbul-Bursa-Kocaeli şehirlerinde olmakla birlikte bölgenin diğer
yörelerinde de yaygın sanayi faaliyetleri vardır. Başlıca sanayi ürünleri
olarak; otomotiv endüstrisi parçaları,çeşitli metal ürünler, işlenmiş gıda,
dokuma, hazır giyim, çimento, kimya, kâğıt, petrokimya ürünleri, beyaz eşya
sayılabilir.
Marmara
Bölgesi 2019 İhracat Haritası
Ekili alanların yaklaşık yarısı buğday olup buğdayı şekerpancarı, mısır ve ayçiçeği izler. Bölge, Türkiye'nin
ayçiçeği üretiminin yaklaşık %73'ünü, mısır üretiminin ise yaklaşık %30'unu
gerçekleştirir. Bağcılık da hayli gelişmiş olup
Tekirdağ, Şarköy, Mürefte, Avşa ve Bozcaada üzüm ve şarapları
meşhurdur.
Yedi coğrafi bölge içinde yükseltisi en az olan bölgedir.
Ekili-dikili arazi oranı %30'dur. Ormanlık alan oranı %11,5'tir. Kümes
hayvancılığı ve ipek böcekçiliği yaygındır. Nüfus ve nüfus yoğunluğu, göç
alması nedeniyle çok yüksektir. Enerji tüketimi ve turizm gelirleri en yüksek
bölgedir.
İstanbul, Tekirdağ, Edirne, Kırklareli, Yalova, Kocaeli tamamen bölge sınırları
içinde; Sakarya ve Bilecik'in Karadeniz Bölgesi'nde
toprakları olup; Bursa ve Balıkesir'in Ege Bölgesi'nde de toprakları vardır. Çanakkale ilinin topraklarının çok büyük
bir bölümü Marmara Bölgesi içinde olup sadece Edremit Körfezi çevresindeki
yerleşim yerleri Ege Bölgesi sınırları
içinde kalır.
Marmara bölgesi'nin en büyük kenti İstanbul'dur. Marmara
Bölgesi'ndeki en küçük kenti ise Yalova'dır.
İstanbul, Marmara bölgesinin yoğun nüfuslu olmasında önemli bir
rol oynar. İl merkezleri baz alındığında Marmara Bölgesinde yer alan iller
şunlardır.
İstanbul
Edirne
Kırklareli
Tekirdağ
Çanakkale
Kocaeli
Yalova
Sakarya
Bilecik
Bursa
Balıkesir
Marmara Denizi'ne kıyısı bulunan iller
·
İstanbul
·
Tekirdağ
·
Çanakkale
·
Balıkesir
·
Bursa
·
Yalova
·
Kocaeli
Marmara Denizi'ne kıyısı bulunmayan iller
·
Kırklareli (Karadeniz'e kıyısı bulunur.)
·
Edirne (Ege Denizi'ne kıyısı bulunur.)
·
Sakarya (Karadeniz'e kıyısı bulunur.)
·
Bilecik (Bilecik'in hiçbir denize kıyısı
yoktur.)
Marmara Bölgesi'nin, yine bölge bazında olan 14 komşusu vardır.
Güneyde Ege Bölgesi,
doğuda Karadeniz Bölgesi ve
güneydoğuda İç Anadolu Bölgesi karadan
bölgeyi kuşatmıştır. Bölgenin adını aldığı Marmara Denizi haricinde; İstanbul, Tekirdağ, Kırklareli, Kocaeli ve Sakarya illeri aracılığı ile Karadeniz'e; Çanakkale, Edirne ve Balıkesir illeri aracılığı ile de Ege Denizi'ne kıyısı vardır.
Çatalca-Kocaeli Bölümü
Adapazarı Ovası'nın
doğusundan başlayarak, Silivri'ye kadar
devam eder. Marmara Bölgesi'nin kuzeydoğu topraklarını kapsayan bu bölüm İstanbul Boğazı ile
ikiye bölünür. Doğudaki kısım Kocaeli Yarımadası ve Adapazarı Ovası,
batıdaki kısım ise Çatalca Yarımadası'dır.
Bölüm akarsular ile parçalanmış olup, yer yer tepeliklere sahiptir. Ortalama
150 - 200 metre yükseklik gösteren bu tepeler plato özelliği taşır.
Bölümün Karadeniz kıyılarını
bakan taraflarında ormanlar görülürken, Marmara Denizi kıyısında bitki örtüsü yerini
maki ve zeytinliklere bırakır. Bölümde toprakları bulunan İstanbul, Kocaeli ve Sakarya illerinin üçünde de kuzayde yerleşim
seyrektir. Nüfus yoğunluğu daha ılıman iklime sahip olan, güneydedir. Kuzeydeki
en önemli yerleşim merkezi Şile'dir. Buna karşılık güneyde en önemli yerleşim
birimleri, İzmit, Gölcük ve İstanbul'dur.
Şeker pancarı, zeytin, sebze ve tahıl üretimi yapılmaktadır. Silivri ve Çatalca ilçelerinde önemli ölçüde hayvansal gıda
üretilir. Tereyağı, peynir ve yoğurt bunların başlıcalarıdır.
Çatalca ilçesindeki
ocaklardan çıkarılan grafit işlenmesi için İstanbul'a gönderilir. Durusu Gölü çevresinde çıkarılan linyit İstanbul'da yakacak ihtiyacı için kullanılır.
Bölümün böylesine gelişmesinin sebebi Asya ve Avrupa kıtalarını birbirine bağlayan Boğaz
Köprülerinin bu bölüm içinde İstanbul ilinde olmasıdır. İstanbul ticaret, sanayi, bankacılık, kültür, sanat, medya, ulaşım, tekstil, kimya, dericilik, kundura, ilaç, cam, besin ve turizm bakımından Türkiye'nin merkezidir. Tüm bu sunduğu imkânlar
dahilinde İstanbul uzun
yıllar durmak bilmez bir göç dalgası ile karşı karşıya kalmış ve bugün Türkiye'nin toplam nüfusunun sekizde birinin
bünyesinde bulundurur. Aldığı nüfus ile hızla büyüyen İstanbul ili yaşayanlara
yeterli altyapı ve konut sunamamaktadır ve plânsızca büyümektedir. Devlete ve
özel sektörün çabalarıyla şehirde kentsel dönüşüm seferberliği başlatılmış, gecekondulaşmanın
yerini toplukonutlar ile çözme yoluna gidilmiştir. Günümüzde İzmit, Adapazarı ve Gölcük, İstanbul'un hemen arkasında hızla büyümektedir. İstanbul ve Adapazarı arası büyük bir sanayi sahasıdır.
Buralarda devlete ve özel sektöre ait birçok tersane, çimento, beyaz eşya
fabrikaları, alüminyum ve petrokimya tesisleri bulunur. Gölcük ilçesi bir donanma üssü ve askerî
araçların yapıldığı bir sanayi merkezidir.
Yıldız
Dağları Bölümü
Yıldız Dağları Bölümü,
Marmara Bölgesi'nin kuzeybatısını oluşturur.İsmini alanın büyük bir alanını
kaplayan Yıldız Dağları'ndan alır. Batıda, Bulgaristan sınırından, doğuda Durusu Gölü'ne kadar uzanır. Yıldız Dağları'nın Karadeniz'e bakan yamaçlarında Türkiye'de Karadeniz iklimi etkilidir.
Doğal bitki örtüsü makilik olup, yaklaşık 150 metre yükseklikten sonra ormanlar
başlamaktadır. Yıldız Dağları'nın
batı kısımları plâto özelliği taşır, ve bu alandaki verimli tarım
arazilerinde buğday, ayçiçeği, şeker pancarı ve mısır tarımı
yapılır. Küçükbaş hayvancılık oldukça gelişmiştir ve buna bağlı olarak bölümde
birçok mandıra ve peynir imalâthanesi vardır.
Ergene
Bölümü
Ergene Bölümü, adını içine alan bu bölüm Yıldız Dağları ile Koru Dağları arasında kalmış bölümü
kapsar. Tekirdağ ve Edirne illerinin bütünü ile Kırklareli'nin yarıya yakınını ve Çanakkale'nin Gelibolu ilçesinin çok küçük bir
alanını kapsar.
Marmara Bölgesi'nin, en soğuk, en az yağış alan, bitki örtüsünün
en cılız olduğu yer Ergene Bölümüdür. Genel bitki örtüsü bozkırlardır. Bölümde
yetiştirilen başlıca ürünler; buğday, mısır, çeltik, şeker pancarı, ayçiçeği,
susam ve patatestir. Bağcılık ve ayçiçeği üretimi çok gelişmiş olduğundan, buna
bağlı olarak da alkollü içecek ve yağ sanayii gelişmiştir. En önemli yerleşim
merkezleri, Uzunköprü, Meriç, Babaeski, Lüleburgaz, Çorlu, Çerkezköy, Malkara, Keşan, Edirne, Tekirdağ ve İpsala'dır. Hamitabat beldesinde
çıkarılan doğalgazdan elektrik üretilir.
Güney
Marmara Bölümü
Güney Marmara Bölümü yeryüzü şekilleri bakımından Marmara
Bölgesi'nin en fazla çeşitlilik gösterdiği bölümdür. Plâtolar, ovalar, göller,
akarsular, körfezler bölümün başlıca yer şekilleridir. Saros Körfezi ile İzmit Körfezi'nin
güneyinde kalan, Çanakkale, Balıkesir, Bursa, Yalova, Bilecik illeri ile, İzmit ve Sakarya illerinin bir kısmını kapsayan alandır.
Bölümdeki ovalarda buğday, ayçiçeği, şeker pancarı ekimi yapılmaktadır. Dutluklara ve
meyve bahçelerine rastlanmaktadır. Küçükbaş hayvancılık çok gelişmiştir. Bursa yöresinde ipek böcekçiliği yapılır. Gelibolu ve Kapıdağ yarımadaları
ile Çanakkale ilinin
genelini kapsayan Biga Yarımadası nüfusun
en seyrek olduğu yerlerdir. Buralarda engebe fazladır. Çanakkale Boğazı, Gelibolu Yarımadası ile Biga Yarımadası'nı
birbirinden ayırır.
Bölüm akarsu, göl, körfez ve adalar yönünden oldukça zengindir.
Bölgenin en önemli akarsuyu Susurluk Çayı'nın
vadisi Marmara Denizi'nin
ılıman havasının iç kesimlere ulaşmasını sağlar. Biga Çayı ile Gönen Çayı diğer
önemli akarsulardır. İznik, Ulubat ve Manyas Kuşgölü bu
bölümde bulunur. Bunlar içinde Kuşcenneti Millî Parkı dünyaca
üne sahip bir millî parktır.
Bölümün en önemli yerleşim birimi Bursa'dır.
Bir süre Osmanlı Devleti'ne
başkentlik yapmış Bursa, tarihî, doğal ve ekonomik ve kültürel yönden gelişmiş
bir turizm şehridir. Diğer önemli yerleşim merkezleri Balıkesir, Çanakkale, Erdek, Gemlik, Karacabey, Mustafakemâlpaşa, Bandırma, Biga, Gönen'dir. Art
bölgesin gelişmiş olması, bölümünde gelişmesine
sağlamıştır. Bursa, Bandırma,Balıkesir, Çanakkale, Yalova ve Bilecik'te gıda sanayiinde, Balıkesir'de şeker ve kâğıt sanayiinde, Bursa'da
tekstil, otomotiv ve konserve sanayiinde Bandırma kimya sanayiinde Erdek ise
turizm konusunda gelişmiştir.
Çanakkale'ye
bağlı Biga ve Çan ilçelerinde
hâlâ faal olan linyit ocakları mevcuttur. Bandırma limanı bölge için çok önemlidir. İstanbul - Bandırma arasında arabalı feribot taşımacılığı
yapılır. Gönen'de kaplıca turizmi, Susurlukta bor
çıkarımı, Bilecik ve Marmara Adası'nda ise mermercilik yapılmaktadır.
Yerleşme
Türkiye'de tarım alanlarının en iyi değerlendirildiği yer
Marmara Bölgesi'dir. En fazla ekili dikili alan bu bölgede bulunur. Fakat bölge
kendine yetmediğinden, dışarıdan ürün almaktadır. Bölgenin sağladığı iş
istihdamı nedeniyle bölge hâlâ yoğun göç almaktadır.
Bölgeye bağlı 21 ada vardır. Adaların çoğunda yerleşim
vardır. Ege Denizi'nde
bulunan Gökçeada ve Bozcaada da Marmara Bölgesi sınınrları
içindedir. Karadeniz'e kıyısı olan Kefken Adası bölgenin sınırları içinde
bulunur.
Balıkesir
iline bağlı adalar
1.
Avşa adası
2.
Ekinlik Adası
3.
Mamalı
adası
4.
Paşalimanı Adası
5.
Kuş Adası
6.
Yerada
Dağları
Marmara Bölgesi'nde Yıldız dağları, Biga
dağları, Kapıdağ, Uludağ, Samanlı dağları, Domaniç
Dağı, Koru Dağları, Işıklar
dağı, Armutçuk
dağı, Kazdağı, Elmacık
dağ'ları bulunmaktadır. Bunların en büyüğü Bursa'daki Uludağ'dır. Yüksekliği 2543 metredir. Ayrıca
bölgedeki Edirne ilinde herhangi bir dağ bulunmamaktadır.
Akarsu ve
Göller]
Bölge genelinde, küçük ölçekli olmalarına rağmen sık bir akarsu
ağı vardır. Sakarya, Ergene, Susurluk, Meriç ve Biga Çayı bölgedeki başlıca akarsulardır.
Bölge'de irili ufaklı birçok doğal ve yapay göl bulunur. Büyükçekmece
Gölü, Küçükçekmece Gölü, Durusu Gölü, İznik Gölü, Sapanca Gölü, Uluabat Gölü ve Manyas Gölü, açık havası olan tatlı su gölleridir.
Bunların haricinde özellikle Güney Marmara Bölümü'nde Biga Yarımadası üzerinde
sulama yapılır.
İznik,
Manyas, Sapanca ve Ulubatlı Tektonik göldür.
Terkos, Küçük ve Büyük Çekmece Gölleri Kıyı Seti gölüdür.
Ömerli Baraj gölü de bulunmaktadır.
İklim ve
bitki örtüsü
Marmara Bölgesi'nin iklimini, tek bir iklim adı ile
başlıklandırmak doğru olmaz, Marmara Bölgesi'nde hüküm süren iklim, Türkiye'de Karadeniz iklimi, karasal iklim ve Akdeniz iklimi arasında bir geçiş evresidir.
Bölgede yıllık yağış 500 – 1000 mm arasındadır. En çok yağış kış
mevsiminde Aralık, Ocak, Şubat aylarında düşer. En kurak aylar ise Haziran,
Temmuz ve Ağustos aylarıdır. Karlı, soğuk ve donlu günlerin sayısı kıyı
kesimlerde en azdır. İç kesimlere gidildikçe karasallık etkisi artar. Ege ve
Marmara denizi kıyılarında makiler, güney Marmara sahillerinde ise zeytinlikler
bulunur. Makiler 200 metre yüksekliğe kadar baskın bitki örtüsüdür. Ergene
Havzası'nda bozkırlar oluşmuşsa da bölgenin tamamında yaygınlık göstermez.
Yükseltinin olduğu yerlerde, özellikle Trakya'da ormanlara rastlanır.
Hava sıcaklığının 0 °C nin altında geçtiği gün sayısı çok
kısadır. Marmara Bölgesi'nin yıllık sıcaklık değerleri: ortalama 14
-16 °C, en sıcak ay ortalaması: 23-25 °C, en soğuk ay ortalaması:
5-6 °C'dir. Yıllık yağış miktarı 600–700 mm civarındadır. Marmara bölgesinde
hâkim rüzgârlar genelde Kuzey ve Kuzeydoğu yönlerinden eser.
1.
Kazdağı Millî Parkı (Balıkesir)
2.
Gala Gölü Millî Parkı (Edirne)
3.
Uludağ Millî Parkı (Bursa)
4.
Kuşcenneti Millî Parkı (Bandırma)
5.
Truva Tarihî Millî Parkı (Çanakkale)
6.
İğneada Longoz Ormanları
Millî Parkı (Kırklareli)
Ovaları: Kastamonu, Bolu ve
Düzce Ovaları. Bafra ve Çarşamba Delta Ovaları
Gölleri: İznik, Manyas, Sapanca ve Ulubatlı Tektonik göldür.
Terkos, Küçük ve Büyük Çekmece Gölleri Kıyı Seti gölüdür.
Ömerli Baraj gölü de bulunmaktadır.
İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ:
Marmara Bölgesi konumu sebebiyle iklim ve bitki çeşitliliğine sahiptir.
Karadeniz kıyılarında Karadeniz İklimi ve Ormanlar görülür.
Istrancaların güneyinde Karasal İklim ve bozkır görülür.
Güney Marmara’da bozulmuş Akdeniz İklimi ve Maki görülür. Burada yazlar sıcak
ve kurak kışlar ılık ve yağışlıdır.
TARIM VE HAYVANCILIK: Yüzölçümüne göre ekili-dikili alanı en
fazla bölgemizdir. Sebebi engebenin az, düzlüklerin fazla olmasıdır. Makineli
tarım yaygındır. İklim çeşitliliği yetiştirilen ürünleri de çeşitli
kılmaktadır. Ulaşımın kolay olması, sulamanın yaygın olması ve tüketici nüfusun
fazla olması nedeniyle tarım gelişmiştir. Fakat kalabalık nüfusa yetmediği için
başka bölgelerden de gelmektedir.
Tütün: A.Pazarı (Türkiye’de %8 ile 3.), Ayçiçeği: Ergene Havzası(Türkiyede 1.)
Zeytin: Güney Kıyılarında (Türkiye’de %27 ile 2.), Pamuk: Balıkesir (Yağışın
azalması sayesinde.)
Şekerpancarı: Trakya-Alpullu, Adapazarı ve Susurlukta sulanabilen alanlarda.
Buğday: İç kesimlerde (Türkiye’nin %13’ü), Pirinç: Ergene ve Meriç havzalarında
(Türkiye’de 1.)
Mısır: Doğu Marmara ve Trakya’da. (Türkiye’de 2.)
Hayvancılık genellikle besicilik ve ahır hayvancılığı şeklindedir. Bunun
sebepleri tarım arazisinin fazlalığı, tüketici nüfusun fazla olması, pazarlama
sorununun olmaması ve yer şekilleri ve iklim şartlarının buna uygun olmasıdır.
İstanbul ve çevresinde kümes hayvancılığı, Bursa ve çevresinde ipekböcekçiliği
yapılmaktadır.
Turizm: Turizm geliri en fazla olan bölgemizdir.
Bölgede başta İstanbul, Bursa ve Edirne olmak üzere Osmanlı eserleri çoktur.
Bursa’da kaplıcalar bulunmaktadır. Balıkesir’de Kuş Cenneti bulunmaktadır.
Bursa-Uludağ önemli bir kış turizm merkezimizdir. Bölgede bulunan adalar ve
kıyılar turist çeken diğer yerlerdir.İstanbul bütün yıl fuar ve kongreler
sayesinde önemli sayıda
turist çekmektedir.
NÜFUS
VE YERLEŞME:
2000 Sayımına göre bölgenin nüfusu 17.3 Milyondur .Nüfus yoğunluğu Km2’ye 258
kişidir. Bu Türkiye ortalamasının çok üstündedir (Türkiye ortalaması 83
kişidir.) Kentsel nüfusu en fazla olan bölgemizdir. Halkın % 79’u kentlerde
yaşar. Nüfusu çok fazla olduğu için diğer bölgelerden ürün alır. Nüfus
Çatalca-Kocaeli yarımadasına yoğunlaşmıştır. İstanbul en kalabalık ilidir.
İzmit, Adapazarı ve Bursa diğer büyük illeridir. Nüfus artış hızı %27’dir
(Türkiye % 18.34). Nüfus ve nüfus yoğunluğunda 1. sıradadır.
BÖLGE
HAKKINDA NOTLAR:
Ø Yüzölçümüne göre 6. Sıradadır.
Ø Ortalama yükseltisi en az bölgedir.
Ø Nüfus ve nüfus yoğunluğu en fazla olan bölgedir.
Ø En fazla iç göç alan bölgedir.
Ø Sanayisi en gelişmiş ve sanayi nüfusu en fazla bölgedir.
Ø İşçi nüfusu en fazla bölgedir.
Ø Alanına oranla ekili-dikili alanı en fazla bölgedir.
Ø İki kıtada toprağı olup iki çok önemli boğaza sahiptir.
Ø Orman bakımından %19 ile 3. Sıradadır.
Ø Yünlü ve ipekli dokumada ilk sırada yer alan bölgedir.
Ø Boğazlar ria kıyı tipidir.
Ø İstanbul en büyük ithalat limanımızdır.
Ø En çok vergi veren bölgemizdir.
Ø Bor üretiminde Türkiye’de ve Dünyada ilk sıradadır.
Ø Alanına oranla tarım arazisi en fazla bölgedir.
Ø Ekonomimize katkısı daha çok sanayi alanındadır.
Ø Hizmet sektörünün en fazla olduğu bölgedir.
Ø Çayır ve otlakları en az bölgedir. (Alanının 1/10’undan az)
Ø Ürün vermeyen toprakları en az bölgedir.
Ø Enerji üretimi en az ama tüketimi en fazla bölgedir.
Ø Turizm gelirleri en fazla olan bölgedir.
Ø Şeftali, Ayçiçeği, Pirinç ve Kestane üretiminde ilk sıradadır.
Ø Madenler bakımından en zengin ili Balıkesir’dir.
Ø Kağıt sanayisinin en fazla olduğu bölgedir.
Ø Ortalama sıcaklık 14-16 derece, yağış 600-900 mm’dir.
Ø En fazla yağışı kışın, en azı yazın alır. Yazın Karadeniz ikliminin etkisiyle
yağış alır.
Ø Okur yazar oranı en fazla bölgedir.
Ø Ekonomimize katkısı sanayi ve ticaret alanındadır.
Ø Şehirleri: Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, İstanbul, Yalova, Kocaeli,
Adapazarı, Bursa, Çanakkale, Balıkesir ve Bilecik’tir
Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/Marmara
bölgesi,internet siteleri
