29 Ekim Cumhuriyet Bayramı

 

CUMHURİYET BAYRAMI

( 28 - 29 Ekim )

 

29 Ekim 1923 ülkemizde cumhuriyet yönetiminin ilan edildiği gündür. Bugün ulusal bayram günüdür. Her yıl cumhuriyet yönetiminin ilanını 28 - 29 Ekim günleri Cumhuriyet Bayramı olarak coşkun törenlerle kutlarız.

Cumhuriyet Yönetiminden önce devletimizin adı Osmanlı İmparatorluğu idi. Osmanlı Devleti, Osman Bey tarafından 1299'da Söğüt 'de kuruldu. Osmanlı devlet yöneticisine padişah denirdi. Osmanlı Devletini altı yüz yirmi dört yılda, otuz altı padişah yönetti. Son padişah Sultan Vahdettin'dir.

Eskiden ülkelerde tek kişi egemendi. Ülkelerini diledikleri gibi yöneten bu kişilere padişah, şah, kral, hakan, sultan denirdi. Yönetim çoğu zaman babadan oğula geçerdi. Oğulun küçük olması, deli olması yönetici olmaya engel sayılmazdı. Böyle tek kişinin kendi başına buyruk, sorumsuz, denetimsiz yönetimine mutlakiyet denir. Mutlakiyet yönetiminde egemenlik kayıtsız şartsız tek bir kişidedir.

Mutlakiyetle yönetilen ülkelerde zamanla hakana, padişaha, şaha, krala yardımcı olsun diye meclis kuruldu. Meclis üyeleri halkın dileklerini yöneticiye duyurur, yasa tasarısını hazırlardı. Bu yasa taslakları hakan, padişah, şah, kral tarafından benimsendiğinde yasalaşırdı. Bu yönetim biçimine Meşrutiyet denir. Ancak meclisin yetkileri genel olarak çok sınırlıdır. Osmanlı Devletinde 1876 ve 1908 yıllarında iki kez meşrutiyet ilan edildi.

Üçüncü yönetim biçimi cumhuriyettir. Cumhuriyet'te egemenlik kayıtsız şartsız ulusundur. Ulus kendini yönetme yetkisini temsilcileri - milletvekilleri- aracılığı ile kullanır. Cumhuriyet yönetiminde yurttaşın seçme ve seçilme hakkı vardır. Seçilen temsilciler yasalar yapar, yöneticileri ulusu adına denetler. Yönetilenler dilerlerse seçimlerde yöneticilerini değiştirirler.

 

ÜLKEMİZDE CUMHURİYETİN KURULUŞU

Osmanlı İmparatorluğu'nda, ikinci Meşrutiyetin ilanından altı yıl sonra Birinci Dünya Savaşı başladı. 1914'te başlayan Birinci Dünya Savaşı'na dünyanın belli öbaşlı devletleri katıldı. Dört yıl süren savaş sonunda bizimle birlikte olan devletler yenildi. Savaş kurallarına göre biz de yenilmiş sayıldık. Ülkemiz İngilizler, Yunanlılar, Fransızlar, İtalyanlar tarafından paylaşıldı.

Ulusuna inanan, güvenen Mustafa Kemal Paşa, 19 Mayıs 1919'da Samsun'a geldi. Erzurum'da, Sıvas'ta kongreler düzenledi. Mustafa Kemal Paşa "Tek bir egemenlik var, o da Milli egemenliktir. Ülkeyi yine ulusun kendi gücü kurtaracaktır." diyordu. Yurdun dört bir tarafından gelen ulus temsilcileri -milletvekilleri- 23 Nisan 1920 günü Ankara'da Büyük Millet Meclisi'nde toplandı. Meclis, Mustafa Kemal Paşa'yı başkan seçti. Mustafa Kemal Paşa'nın önderliğinde Büyük Millet Meclisi Ulusal Kurtuluş Savaşı'nı başlattı. Bir yandan efeler, dadaşlar, seymenler bulundukları yörede düşmana karşı koydular. Öte yandan düzenli ordular İnönü'de, Sakarya'da, Dumlupınar'da savaştılar. Yurdumuz düşmanlardan kurtarıldı.

Tahtını, rahatını düşünen padişah, yenilen düşmanla birlikte yurdumuzdan kaçtı. İmzalanan Lozan Barış Antlaşması ile yeni bir devlet doğdu. Bu doğan devletin yönetim biçimi henüz belirlenmemişti.

İkinci dönem Büyük Millet Meclisi 11 Ağustos 1923'te ilk toplantısını yaptı. 13 Ekim 1923'te Ankara Başkent oldu. Atatürk ; düşmanın ülkeden atılıp sınırlarımızın belirlenmesinden sonra, çoktan beri tasarladığı cumhuriyetin ilanı üzerinde hazırlıklar yapmaya başladı. 28 Ekim 1923 akşamı yakın arkadaşlarını Çankaya'da yemeğe çağırdı. Onlara , "Yarın Cumhuriyet'i ilan edeceğiz." Dedi.

29 Ekim 1923 günü Atatürk, milletvekilleri ile görüştükten sonra taslağı hazırlanan cumhuriyet önergesi Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne verildi. Meclis önergeyi kabul etti.

Böylece ülkemizde cumhuriyet yönetimi kuruldu. Atatürk kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanı oldu. Cumhuriyet'in ilanı yurtta sevinç ve coşku ile karşılandı.

Cumhuriyet ; yurttaşların seçme ve seçilme hakkının olduğu bir yönetimdir. Ulus temsilcilerinin kabul ettiği yasalarla ülkenin yönetilmesidir. Cumhuriyet yönetiminde söz ulusundur. Cumhuriyet'i korumak, kollamak, yaşatmak her yurttaşın ödevidir.

 

CUMHURİYET NASIL İLAN EDİLDİ

 

Aşağıda cumhuriyetin ilanını meclis

muhabiri olarak izlemiş bir yazarımızın

anısını okuyacaksınız.

 

O günlerde bütün gazeteciler ve halk merakta idi. Bir yenilik var… Fakat bu nedir ? Bir türlü belli olmuyordu. Ben o zamanlar Öğüt Gazetesinde çalışıyordum. Meclisin bütün toplantılarına devam ediyordum.

Atatürk Çankaya'da kendisine konuk olan arkadaşlarına Cumhuriyet'i ilan etmenin zamanı geldiğini, bildiriyor. Bunun için anayasada değişiklik yapmak gerektiğini açıklıyordu. 28 Ekim 1923 günü konukları gittikten sonra İsmet İnönü ile birlikte anayasada ne gibi değişiklikler yapılacağını görüştüler.

1923 yılının Ekim ayının yirmi dokuzuncu Pazartesi sabahı idi. Güneşli bir hava. Samanpazarı ve Karaoğlan'dan insanlar sel gibi meclise doğru akıyordu. Kalpaklı, başlıklı, fesli erkekler ve bunların arasında kadınlar, meclisin karşısındaki Millet Bahçesi'ne meydana toplanmışlardı.

Halk Millet Meclisinin kararını merakla bekliyordu. Birçokları tanımadıkları milletvekillerine yaklaşıyor, haber soruyordu. Güneş battı. Karanlık bastı. Buna rağmen halk dağılmıyordu. Hepimiz sabırsızlıkla bir haber bekliyorduk. Meclisin dar kapısından bir milletvekili çıktı. Orada bulunan gazeteciler, hepimiz milletvekilinin etrafını çevirdik. Milletvekili :

-          Şu dakika içerde pek mutlu ve tarihsel kararlar veriliyor, dedi. Dışarıya sızan haber bu kadardı.

Akşam saat on sekiz kırk beş'ti Millet Meclisi oturumu açıldı. Donuk bir ışık. Sağda dinleyicilere ayrılmış bir yer, solda gazeteciler balkonu, ortada okul sıralarında oturmuş milletvekilleri, Atatürk yok. Bütün milletvekilleri sıkışık bir durumda oturuyorlardı. Bu sessizlik içinde İsmet İnönü : Anayasanın birinci maddesinin "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. Türkiye Devletinin hükümet şekli cumhuriyettir" biçiminde değiştirilmesi için görüşme açılsın dedi. Değiştirilmesi istenen başka maddeler de vardı. Değişiklik isteği üzerine birçok milletvekili söz aldı. Heyecanlı konuşmalar yapıldı. Bu sırada milli şair Mehmet Emin Yurdakul söz alarak orada bulunanları "Yaşasın Cumhuriyet" diye bağırmaya davet etti. Bütün milletvekilleri tek bir vücut gibi harekete geçti, ayağa kalktılar. Gün görmüş gaziler, generaller, kalemleriyle, kılıçlarıyla bu memlekete hizmet etmiş kahramanlar dimdik durdular. Sonra hep bir ağızdan "Yaşasın Cumhuriyet" diye bağırdılar. Anayasa değişikliği görüşmeleri tamamlandıktan sonra değişiklik isteği oya sunuldu. Bütün eller "kabul" diye kalktı. Türkiye devletinin cumhuriyet olduğunu belirleyen değişiklik oy birliği ile kabul edildi. Saat sekiz buçuktu. Bu dakikadan itibaren Türkiye Devleti'nin adı Cumhuriyet olmuştu.

Bu cumhuriyete bir başkan seçmek gerekiyordu. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanlığı seçimine 158 milletvekili katıldı. Ankara milletvekili Gazi Mustafa Kemal Cumhurbaşkanlığına seçildi.

Bu anda Kemal Atatürk meclis salonunda göründü. Alkışlar arasında kürsüye çıktı. Herkes Atatürk'ü dinliyordu. Konuşmasını bitirdiği zaman uzun uzun alkışlandı. Gök gürültüsünü andıran alkışlar arasında Atatürk yerine oturdu.

Halk meclisin önünde bekliyordu. Cumhuriyetin ilanını ve Atatürk'ün Cumhurbaşkanı seçildiğini duyunca coştu. Bu arada 101 pare top atıldı. Top sesleri Türk ulusuna cumhuriyeti ilan ediyordu. Türk ulusu, yıllardan beri hasretini çektiği egemenliğe ve cumhuriyete kavuşmuştu.

Enver Behnan ŞAHPOLYO

 

 

CUMHURİYET BAYRAMI Bir zamanlar yurdumuzda Bir başka devlet varmış, Başındaki padişah Ne isterse yaparmış.   Millet onun yanında Köle imiş, kul imiş, Türklerin vatanında Yıllar sürmüş bu gidiş.   Vatan kalmış bakımsız Millet fakir perişan Sönüp gitmiş eski hız Yurda saldırmış düşman.   Atatürk padişaha Düşmana karşı durmuş, Yurdumuzu kurtarmış Cumhuriyeti kurmuş. İ.Hakkı TALAS

29 EKİM Cumhuriyet bayramı Geldi bize ne mutlu ! Bayraklarla donattık, Güzel okulumuzu.   Sokaklarda, evlerde Al bayrak dalgalanır. Onun o al rengini Bütün bir dünya tanır.   Yirmi dokuz Ekimi Karşılarız neşeyle Çünkü bugün erdik, Büyük Cumhuriyet'e   Yürüyün arkadaşlar Hep ileri koşalım, Bugün bayramımız var, Gelin bayramlaşalım. Ali PÜSKÜLLÜOĞLU

CUMHURİYET Al yıldızlı al bayraklar, Her yanda dalgalanıyor. Süslendi evler, sokaklar Renk renk ışıklar yanıyor.   Yirmi üç yıl önce bugün. Cumhuriyet kurdu millet, Bize büyük Atatürk'ün, Armağanı Cumhuriyet.   En birinci vazifemiz, Onun yolunda yürümek. Canımız gibi koruruz, Cumhuriyet Türklük demek.   Sevinçle, sağlıkla geçsin. Sabahımız, akşamımız. Kutlu olsun hepimize, Cumhuriyet Bayramımız. Vasfi Mahir KOCATÜRK

CUMHURİYET Biziz bu memleketin, Kanı, iliği, eti, Yirmi dokuz Ekim'de, Kurduk Cumhuriyeti.         Yirmi dokuz Ekim'de,         Yeni bir ay parladı.         İşte bu parlak ayın,         Cumhuriyettir adı. Yirmi dokuz Ekim'de, Bütün ışıklar yansın, Caddeler baştan başa, Bayraklarla donansın.         Şerefimiz var, yurdun,         Toprağında, taşında.         Dinç cumhuriyetimiz,         Tam .......... yaşında. Elele tutuşalım, Hiç değişmez bu niyet, Yaşasın Türk Milleti, Yaşasın Cumhuriyet. Halil SOYUER

 

 

 

 

 

 

 

 

29 EKİM En güzel günümüzdür, Demokrasi ürünüdür, Atatürk'ün eseridir, Yirmi Dokuz Ekimler.        Vatandaşın hür sesi,        Vatanımın neşesi,        Kucaklıyor herkesi,        Yirmi Dokuz Ekimler. Cumhuriyet kuruldu, Türk'ün sesi duyuldu, Törenlerle kutlandı, Yirmi Dokuz Ekimler. Fethi BOLAYIR

SEN VARSIN Millet meclisinde bulduk güveni, Gül eyledin diken ile geveni, Dünyada ardında bunca seveni, Az bulunur, aziz atam sen varsın.   Rehber almış yaşlı, gençlik hepsini, Meclisin yönetsin benim ülkemi, Bir gün değil, her gün anarken seni, Kalbimizde hep sen varsın Atatürk.   Yaşatmadın bize hiçbir kederi, “Bu olmaz!” dedin, Türk’ün kaderi. Kurmak için yüce cumhuriyeti Sadakatten taviz vermedin ATAM. Hakkı ÇEBİ

CUMHURİYET MARŞI Cumhuriyet, cumhuriyet, en güzel şey hürriyet Nice zahmet, nice emek verdi sana bu millet ! Gazimin sen en büyük yadigarısın bana Nice zahmet, nice emek verdi sana bu millet !   Dalgalansın her tarafta şanlı Türk'ün bayrağı Korumaktır ve yüceltmek azmimiz bu toprağı ! Bu vatan hiç sensiz olmaz, ey güzel cumhuriyet Milletim öyle demiştir ; ya ölüm, ya hürriyet !

 

BAYRAK		CUMHURİYET Gönül verdik, Sana erdik. Ey hürriyet, Cumhuriyet.         Herkes sever,         Seni över.         Ey hürriyet,         Cumhuriyet. Canımızsın, Şanımızsın. Ey hürriyet, Cumhuriyet. A.O.ATOK
Ey mavi göklerin beyaz ve kızıl süsü... Kız kardeşimin gelinliği, şehidimin son örtüsü. Işık ışık, dalga dalga bayrağım, Senin destanını okudum, senin destanını yazacağım.   Sana benim gözümle bakmayanın Mezarını kazacağım. Seni selamlamadan uçan kuşun Yuvasını bozacağım.   Dalgalandığın yerde ne korku, ne keder... Gölgende bana da, bana da yer ver ! Sabah olmasın, günler doğmasın ne çıkar, Yurda ay – yıldızının ışığı yeter.	Savaş bizi karlı götürdüğü gün Kızıllığınla ısındık; Dağlardan çöllere düşürdüğü gün Gölgene sığındık.   Ey şimdi süzgün, rüzgarlarda dalgalı; Barışın güvercini, savaşın kartalı... Yüksek yerlerde açan çiçeğim; Senin altında doğdum, Senin dibinde öleceğim. Arif Nihat ASYA

 

CUMHURİYETİMİZİN ELLİNCİ YILI MARŞI

Müjdeler var yurdumun toprağına, taşına; Erdi Cumhuriyetim elli şeref yaşına! Bu rüzgarla şahlanmış dalga dalga bayrağım; Başka bir tuğ yaraşmaz Türk’ün özgür başına.           Cumhuriyet, özgürlük, insanca varlık yolu;           Atatürk’ün çizdiği çağdaş uygarlık yolu... Yılları bir çığ gibi aşarak hafta hafta, Koşuyoruz durmadan kadın erkek bir safta... Elimizde meşale; ilke ilke Atatürk, Işıklarla donattık ülkeyi her hafta...           Cumhuriyet, özgürlük, insanca varlık yolu;           Atatürk’ün çizdiği çağdaş uygarlık yolu... Aynı kandan feyz alır bunca toprak, bunca taş. Kılıç tutan bilekler, verdi sabanla savaş. Tekniğin dev nabzında her adım, her dakika, Çarklarda aynı tempo, yüreklerde aynı marş...

Cumhuriyet, özgürlük, insanca varlık yolu;           Atatürk’ün çizdiği çağdaş uygarlık yolu... Biz yürekten bağlıyız elli yıldır bu yola; “Yurtta barış” ilk hedef, “Cihanda sulh” parola. Koparamaz hiçbir güç bizi milli birlikten; Atamızın izinden koşuyoruz kol kola....           Cumhuriyet, özgürlük, insanca varlık yolu;           Atatürk’ün çizdiği çağdaş uygarlık yolu... Yaşasın hür ulusum! Soylu gencim, benliğim! Yaşasın şanlı ordum, sarsılmaz güvenliğim! Ersin elli yıllarım nice mutlu çağlara; Örnek olsun cihana devletim, düzenliğim!..           Cumhuriyet, özgürlük, insanca varlık yolu;           Atatürk’ün çizdiği çağdaş uygarlık yolu... Bekir Sıtkı ERDOĞAN (Beste : Necil Kâzım AKSES)

 

YAŞASIN CUMHURİYET Coşkunuz, sevinçliyiz. Ayrı, gayrı değiliz, Bütün Türkler hep biriz, Yaşasın cumhuriyet.              Dünyaya şeref saldık,              Nice ülkeler aldık,              Alnı lekesiz kaldık,              Yaşasın cumhuriyet. Atatürk kalbimizde, Yürürüz her gün biz de Onun çizdiği izde, Yaşasın cumhuriyet.              Türk, askerdir doğuştan;              Hoşlanırız boğuştan,              Bize anadır vatan,              Yaşasın cumhuriyet... Yaşasın vatan ana, Bağlıyız candan ona, Ne mutlu Türk olana, Yaşasın cumhuriyet. Rakım ÇALAPALA

CUMHURİYET GÜNEŞİ Cumhuriyetten önce, Köle gibiydi millet. Sade bir tek kişinin, Emrindeydi memleket.              Yoksulluk, bilgisizlik,              Sardı dört yanımızı.              Yaşardık, dişimize              Takarak canımızı. Düşmanlar da üstelik, Saldırınca vatana. Başkaldırdı Atatürk, Yurdumuzu satana.              Toplanıp etrafına,              Dünyaya ateş açtık.              Dört yıl yokluk içinde,              Kahramanca savaştık. Nihayet temizlendi, Yabancılardan vatan. Cumhuriyet güneşi, Parladı işte o an.              Onun ışıklarıyla,              Kavuştuk hürriyete.              Her gün bir bayram etsen              Azdır cumhuriyete. Fahrünissa ELMALI

CUMHURİYET Tarifin fazilettir, Başkası eziyettir. Tek hâkimin millettir, Cumhuriyet çok yaşa.   Koruyacak millettir, Yaşaman bir servettir, Türk olmak bir şereftir, Cumhuriyet çok yaşa.   Çarpan tek bir yürektir, Hür yaşamak gerekir, Anmak büyük şereftir, Cumhuriyet çok yaşa.   Karanlıklar yok ettin, Dünyaya sevgi ektin, Sen bulunmaz nimettin, Cumhuriyet çok yaşa. Hüseyin KARADENİZ

 

BUGÜN Durmadan dalgalanan şanlı bayrağım, Yurdumun en büyük bayramı bugün! Ufuklar gül açsın, gülsün toprağım, Yurdumun en büyük bayramı bugün!   Ağaçlar bezensin, dallar süslensin, Bahçeler donansın, allar süslensin, Ata’nın geçtiği yollar süslensin, Yurdumun en büyük bayramı bugün!   Yurt için savaşmak bir şanlı düğün, Yaşamak duygusu her şeyden üstün, İstiklâl sevdası ufkumuzda gün, Yurdumun en büyük bayramı bugün!   Bu vatan uğruna ölmek ahdımız, Atatürk her zaman kalbimizde hız, Şölenler kurulsun, içilsin kımız, Yurdumun en büyük bayramı bugün!   Bayrağın altında yatanımız var, Destanlar kaynağı vatanımız var, Kanını toprağa katanımız var, Yurdumun en büyük bayramı bugün! Uluğ TURANLIOĞLU

BUGÜN Tarihin yücesine, Erdiği gün bugün. Hürriyet bahçesine, Girildiği gün bugün.           Koşarak kutlu izden,           İlk hedef Akdeniz’den,           Sonsuz emele tezden,           Varıldığı gün bugün. Ünlüsü bayramların, Şereflerin şanların, Uğrunca ne canların, Verildiği gün bugün.           Alın açık, yüzler ak,           Aydın artık her şafak,           Kalplerin bayrak bayrak,           Gerildiği gün bugün. Sonucu kara bahtın, Devrilen tacın, tahtın, Sultanın, saltanatın, Yerildiği gün bugün.           Kutlu olsun ey millet,           Canımız Cumhuriyet,           Zaferin demet demet,           Derildiği gün bugün... M. İhsan BULUR

CUMHURİYET Genç, ihtiyar, kadın, kız, İşte sokaklardayız. Başımızda ay yıldız Seninle Cumhuriyet.   Kurtuluş Savaşı’nın Bize armağanısın. İnsanım aydınlansın, Seninle Cumhuriyet.   Sen özgürlük yolusun, Güzellikler dolusun. Yolum doğruluk olsun, Seninle Cumhuriyet.   Atatürk önderimiz, Işıklı izindeyiz. Mutluyuz, sevinçliyiz, Seninle Cumhuriyet. Mehmet ŞAHİN

 

CUMHURİYET Yirmi Dokuz Ekimde, Cumhuriyet kuruldu Ulus özgür sesini, Tüm dünyaya duyurdu.   Cumhuriyet bizlere Armağandır Ata’dan Egemenlik sesleri Yükseldi Ankara’dan.   Al bayrağım göklerde, Övünçle dalgalanır. Cumhuriyet Bayramı, Hep kıvançla kutlanır. Hülya ÖNEL

CUMHURİYET BAYRAMI Ay-yıldızlı bayrağım, Semaları donatmış. Bugün bayram var diye, Şafak erkenden atmış.         Yüksek tanklar süslemiş,         Caddeleri, yolları.         Bugün gözler ilerde,         Bugün başlar yukarı. Akın akın insanlar, Meydanlara koşuyor. Bugün bayram var diye, Bütün millet coşuyor.         Bu güzel Cumhuriyet,         Devletimin temeli.         El üstünde yaşatmak,         Hepimizin emeli. İ.Hakkı TALAS

CUMHURİYET Türk milleti savaştı Yüce istiklâl için, Sonunda temelini Attı Cumhuriyetin.         Atamızın yolunda         Her zorluğu aşarız,         Biz sağlam Türk gençleri,         Neş’e ile coşarız. Bin dokuz yüz yirmi üç Yirmi Dokuz Ekimde, Şan ve şeref içinde Erdik Cumhuriyete.        Var olsun Cumhuriyet Yaşasın Türk Milleti, Bizler yaşatacağız Şanlı Cumhuriyeti. Ali PÜSKÜLLÜOĞLU

 

 

GÜZEL SÖZLER

 

·         Demokrasi ilkesinin en yeni ve akılcı uygulamasını sağlayan hükümet biçimi cumhuriyettir.

·         Türk ulusunun yaratılışına en uygun olan yönetim cumhuriyettir.

·         Cumhuriyet erdeme dayanan bir yönetimdir.

·         Cumhuriyet düşünce, beden ve bilim bakımından güçlü koruyucular ister.

·         Cumhuriyet fazilettir.

·         Cumhuriyet idaresi, faziletli, namuslu insanlar yetiştirir.

·         Egemenlik, kayıtsız şartsız milletindir.

·         Cumhuriyette söz, millet tarafından seçilmiş meclistedir.